Lá rừng – món đặc sản làm nao lòng du khách khi đi du lịch Cù Lao Chàm

Nhắc đến Cù Lao Chàm, đảm bảo nhiều người sẽ nghĩ ngay đến hoặc được giới thiệu những món đắc sản nổi tiếng như cua đá, bào ngư, mực một nắng, ốc vú nàng… Thế nhưng, có một món ăn giản dị nhưng lại níu kéo khách du lịch bởi hương vị độc đáo của nó ít ai biết đến – đó chính là lá rừng. Vậy, hôm nay hãy cùng mình thử tìm hiểu, khám phá thêm về đặc sản lá rừng Cù Lao Chàm, để xem có gì mà được du khách yêu thích đến vậy nhé. 

• Gợi ý: Tour Cù Lao Chàm 1 ngày “giá rẻ” đón tận nơi tại Đà Nẵng Hội An

Đôi nét về lá rừng Cù Lao Chàm – món ăn đặc sản chỉ có trên đảo

Ngay từ khi đặt chân lên hòn đảo xinh đẹp Cù Lao Chàm, ắt hẳn bạn sẽ ngạc nhiên bởi vô vàn hàng quán bày bán thứ lá kì lạ có tên gọi “lá rừng” tại đây. Quả thực, lá rừng chính là một đặc sản hiếm có mà thiên nhiên đã ưu ái dành tặng cho Cù Lao Chàm. Và cũng vì thế mà nhiều người cũng đùa vui rằng, nếu ai đã từng đến hòn đảo này mà chưa một lần được thưởng thức lá rừng thì cũng thật đáng tiếc.

Theo lời kể của người dân, dù chỉ là một loại lá bình dân, mọc rất nhiều nhưng lá rừng Cù Lao Chàm lại có một vị trí rất quan trọng trong đời sống, rất được trân quý. Nó đã được tìm thấy, phát huy và gìn giữ từ đời này sang đời khác, cho đến tận ngày nay vẫn có một ý nghĩa lớn lao.

Đặc biệt, có thể bạn chưa biết, ở trên đảo Cù Lao Chàm có một loại hải sản quý, rất thích ăn lá rau rừng, đó chính là cua đá. Cũng chính vì thế mà người dân đã phát hiện ra được công dụng kỳ diệu của các loại rau rừng, thông qua thịt và gạch cua. Đây quả là một thông tin thú vị đúng không, và đó là lý do mà giá thành của cua đá lại đắt đến vậy. Cũng bởi loài cua này rất hiếm, thịt của nó không chỉ chắc, ngon mà còn bổ dưỡng gấp nhiều lần so với cua biển.

Lá rừng Cù Lao Chàm mọc ở đâu, có những loại nào?

– Lá rừng Cù Lao Chàm là loài cây mọc ở đâu?

Được biết, lá rừng Cù Lao Chàm không chỉ là một loại mà có đến tận 37 loại, thuộc các nhóm cây thân thảo, dây leo, cây bụi và cây thân gỗ. Nếu lượn xe máy vòng vòng quanh đảo, bạn sẽ dễ dàng bắt gặp được chúng mọc hoang dã rải rác ở khắp nơi, chủ yếu dưới chân núi, bờ khe, các phiến đá.

Trong đó, có một vài loại cực kỳ phổ biến trên đảo Cù Lao Chàm, điển hình như lá đỏ ngọn. Ngoài ra, có một số loại mọc ở những nơi rất hiểm trở, nếu không phải là người có kinh nghiệm thì không dễ hái chúng. Những loại lá này mọc chủ yếu ở khu vực triền đồi, nhiều nhất là bìm bìm. Được biết, Rừng Am, Suối Tình, Rẫy Ông Thơ, Bãi Bấc, Bãi Hương, Bãi Ông là những khu vực tập trung nhiều lá rau rừng nhất.

Theo lời kể của người dân, phải là những người thường xuyên đi núi mới biết được loại nào là ăn được, loại nào không ăn được. Bởi giữa vùng rừng hoang dại, rậm rạp như Cù Lao Chàm thì hiển nhiên cũng sẽ xuất hiện những loài rau có độc. Cách phân biệt rất dễ, trước đây, nếu muốn biết loại rau nào có ăn được hay không, họ sẽ hái xuống cho gà ăn trước, nếu gà vẫn sống bình thường nghĩa là rau ăn được.

– Tên gọi của các loại lá rừng Cù Lao Chàm?

Gọi là lá rừng, tưởng chỉ có một hoặc một vài loại nhưng kỳ thực có đến tận gần 40 loại, đó cũng là kết quả của những lần đi rừng của người dân. Theo đó, các loại lá rừng Cù Lao Chàm có thể kể đến những cái tên như rau bác bác, cỏ bạc đầu, bìm bìm, bươm bướm, cải bay, chảnh ngảnh, chè lẹ, chân vịt, rau dát, rau dền, rau dới, đỏ ngọn, rau đắng, rau má, rau mã đề, rau ngổ điếc, rau sam, rau trai, rau cu, rau dứng,vv… và còn rất nhiều cái tên khác nữa không thể đếm xuể.

Ngoài những loại rau rừng có thể ăn được, người dân trên đảo còn tìm thấy nhiều loại lá rừng có khả năng trị bệnh và hỗ trợ điều trị bệnh rất tốt. Phải kể đến như dứa, bồ đề, ngũ gia bì, nhãn núi, thụt đọt, khổ qua rừng. Nếu bạn ghé qua những sạp hàng bán nước lá rừng, lá rừng phơi khô nằm dọc trong chợ Tân Hiệp, sẽ được các cô, các dì kể một lèo những cái tên mà họ biết.

Thời gian và cách thu hoạch lá rừng Cù Lao Chàm ra sao?

+ Thời điểm lý tưởng để hái lá rau rừng ở Cù Lao Chàm

Dù các loại lá rừng Cù Lao Chàm mọc khắp nơi, mọc quanh năm nhưng thời điểm cuối xuân, đầu hạ là mùa chính để thu hoạch loại lá trên đảo này. Và không phải bất cứ thời gian nào trong ngày cũng có thể hái chúng, theo kinh nghiệm của người dân thì họ phải thức dậy từ sáng sớm để hái rau rừng. Thời điểm hái lý tưởng nhất là từ khoảng 5h-7h sáng, khi những giọt sương vẫn còn vương trên tán lá, hái khi đó thì rau sẽ tươi ngon và giữ được nhiều chất dinh dưỡng nhất.

+ Cách thu hoạch lá rừng Cù Lao Chàm như thế nào?

Hái lá rừng Cù Lao Chàm tưởng chừng dễ mà không dễ, không phải cứ thấy là hái được, chỉ có người dân trên đảo mới biết cách thu hoạch như thế nào cho đúng. Hái là phải hái đúng lá non, đọt non của nó, cứ thấy lá nào còn non thì hái, những lá này khi chế biến sẽ thơm, ngon và ngọt hơn. Bạn có thể trực tiếp hái chúng bằng cách ngắt, bẻ mà không cần phải dùng đến bất cứ dụng cụ gì, rất dễ dàng.

Thông thường, có những loại cây sẽ mọc ở những khu vực triền núi hay chân núi có địa hình bằng phẳng, rất dễ hái. Nhưng cũng có những loại như đỏ ngọn, bìm bìm mọc ở những thế rất khó hái, có khi phải trèo lên những cây cổ thụ, có khi phải bám cheo leo trên vách núi, có khi lại phải chui vào bụi rậm thì mới có thể tìm thấy chúng. Vì thế, nghề hái lá rừng trên đảo Cù Lao Chàm nhìn thì có vẻ nhàn nhưng đôi lúc cũng lắm vất vả và nguy hiểm.

Lá rừng sau khi hái xong thì cho vào giỏ, đem về nhà rửa sạch, trộn đều từ 10-20 loại vào mỗi rổ, lấy khăn ẩm phủ lên để giữ được độ tươi cho rau. Rổ thì có thể dùng rổ nhựa, rổ tre đều được. Sau đó, có thể đợi đến sáng mai để đem ra chợ Tân Hiệp ở Bãi Làng bán, hoặc có ai tới nhà thì bán, hoặc cũng có thể đem cung cấp cho các nhà hàng để chế biến món ăn cho thực khách.

Người dân ở đây cũng cho biết, lá rau rừng cần phải giữ được độ tươi, nên không thể hái để tích trữ được. Hơn nữa, còn phụ thuộc vào thời tiết, nên có những ngày ít rau, có những ngày nhiều rau, chủng loại cũng đa dạng. Để có thể có rau rừng thu hoạch đều, người dân ở đây thường chọn 1 địa điểm và hái ở khu vực đó trong 1-3 ngày, sau đó chuyển sang các khu vực khác. Điều này để giúp cho các loại rau rừng có thời gian sinh trưởng trở lại.

Công dụng tuyệt vời của lá rừng Cù Lao Chàm

Với người dân nơi đây, lá rừng Cù Lao Chàm có thể được sử dụng như một loại rau thông thường hay cũng có thể được nấu lên để uống giải khát thay thế các loại nước ngọt, nước suối rất tốt cho cơ thể.

Bên cạnh việc làm nước giải khát hay làm thức ăn, lá rừng còn được người dân nơi đây rất trân quý bởi nó đem lại nhiều lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe. Theo chia sẻ của người dân, lá rừng có khá nhiều công dụng như mát gan, giải độc, thanh nhiệt cho cơ thể…

Chính vì vậy, nhiều du khách khi đến với đảo Cù Lao đều muốn được thưởng thức thứ lá “kỳ lạ” này và tìm kiếm để mua về làm quà.

Nếu để ý, bạn sẽ thấy ở các nhà hàng, trong menu hoặc thực đơn tour Cù Lao Chàm 1 ngày không bao giờ thiếu món lá rau rừng. Có thể là rau rừng luộc chấm mắm nêm, rau đắng trộn, rau xào,vv… được chế biến theo phong vị địa phương rất hấp dẫn. Một ngày rong ruổi khắp đảo khiến ai nấy đều khá mệt mỏi, và những món ăn như rau xanh, rau xào hay gỏi trộn lại được yêu thích hơn cả, nó không chỉ tươi mát mà còn giúp giải nhiệt rất tốt nữa.

Lá rau rừng Cù Lao Chàm được chế biến thành những món hấp dẫn nào?

Vì chỉ có những vùng núi hoang sơ, rậm rạp và phì nhiêu như Cù Lao Chàm mới có nhiều loại rau rừng đến vậy, nên vô tình chúng lại trở thành đặc sắc, được du khách thích thú. Ngoài những món đã quá quen thuộc như mực một nắng, ốc vú nàng, cua đá, trong bữa trưa trên đảo của bạn chắc chắn không thể đĩa rau rừng tươi xanh.

Về cách chế biến, có nhiều công thức nhưng để giữ được hương vị nguyên vẹn cũng như giữ trọn được chất dinh dưỡng của lá rừng, người địa phương thường đem nấu canh, ăn sống hoặc phổ biến nhất là luộc chấm với mắm cái, một loại mắm đặc biệt thơm ngon của Quảng Nam. Và cái tên rau rừng luộc chấm mắm nêm dường như cũng đã trở thành một cái tên không thể thiếu khi nói đến ẩm thực Cù Lao Chàm.

Dưới đây là một vài món ngon từ lá rừng Cù Lao Chàm:

• Rau rừng luộc chấm mắm nêm (món mà bạn sẽ được thưởng thức trong tour Cù Lao Chàm)
• Rau rừng nấu canh (có thể là tôm, cua, cá, hải sản)
• Rau rừng xào tỏi
• Rau rừng hấp cách thủy
• Rau rừng cuốn bánh tráng thịt heo

Dù chỉ là một món ăn dân dã, rau luộc chấm với mắm nêm đã khiến bao người phải yêu thích. Những đọt rau còn tươi non, đem luộc sơ qua cho vừa chín tới, vẫn còn giữ được độ giòn sừng sực rồi đem chấm trong chén mắm cái còn nguyên con, cảm nhận vị tươi ngon của rau rừng hòa quyện cùng vị thơm nức mũi của thứ mắm từ cá cơm đậm hương vị biển, thật không sau để quên được.

Hay món rau rừng xào tỏi tuy đơn giản nhưng lại cực kỳ đưa cơm, là đặc sản cho những ngày mưa. Rau rừng đem rửa sạch, luộc sơ qua rồi đem chần với nước lạnh cho giữ được độ giòn và màu xanh đẹp. Sau đó, bắt chảo lên, cho dầu vào khử vào tỏi đập nhỏ, phi lên cho thơm lựng rồi trút rau vào xào, đảo đều 2-3 phút nêm nếm rồi tắt bếp. Chỉ vậy thôi mà đã có đĩa rau xào tỏi mang hương vị đậm đà khó quên.

Bạn biết không, vào những ngày mùa hè nóng bức thì canh luôn là món giải nhiệt rất tốt lại vừa mát, không bị ngán. Lá rừng Cù Lao Chàm cũng được tận dụng để nấu canh, kết hợp với cua đá thì chẳng có món cao lương mĩ vị nào sánh bằng. Cua đá đem rửa sạch, tách vỏ cua, bỏ mai, bóc gạch rồi đem xẻ làm đôi. Bắc thêm nồi nước, đun cho sôi rồi cho cua vào. Đợi cua chín thì cho rau vào, nêm nếm với gia vị, đợi sôi trở lại là có thể múc ra tô thưởng thức. Vị thơm đặc trưng của rau, vị ngọt tự nhiên của cua đá càng làm cho hương vị trở nên hấp dẫn, quyến rũ đến kỳ lạ.

THAM KHẢO: Sự thực về chuyện uống nước giếng Tiên thoát Ế ở Cù Lao Chàm

Thương sao nghề “hái lá rừng” trên đảo Cù Lao Chàm

Với những kinh nghiệm dân gian từ xa xưa để lại cùng với công dụng đặc biệt của nó, tại đây đã xuất hiện một nghề khá độc đáo mà không nơi nào có được, đó chính là nghề “hái lá rừng”.

Tại đây, những người đi hái lá rừng thường là những người lớn tuổi. Tính đến hiện tại, có khoảng 20 người làm nghề này. Vào sáng sớm, những người hái lá rừng bắt đầu chuẩn bị dụng cụ và chia nhau lên rừng để tìm hái các loại lá đem về, dụng cụ chỉ đơn giản là chiếc giỏ nhựa, rổ nhựa hoặc là rổ tre, bất kể cái gì có thể đựng rau đều được tận dụng. Sau đó sẽ sơ chế và đưa ra bán, phục vụ nhu cầu của ngư dân trên đảo cũng như khách du lịch.

Công dụng và hướng dẫn cách nấu nước lá rừng Cù Lao Chàm 

– Nước lá rừng Cù Lao Chàm đặc sản trên vùng đảo hoang

Với những rau rừng để ăn, người dân trực tiếp đem ra chợ bán hoặc bỏ mối cho các quán ăn, nhà hàng. Còn lá dùng để sắc nước uống khi được sơ chế xong sẽ được trải bạt và chặt nhỏ, đem phơi khô khoảng 2 nắng là đã có thể sử dụng. Sau khi phơi khô, chúng sẽ được trộn chung với nhau và đóng bao bì để đem đi tiêu thụ. Thường chúng sẽ trộn đều từ 16-18 loại với nhau, đem phơi khô và uống vào dịp tết Đoan Ngọ để thanh lọc cơ thể. Vì thế mà lá rừng Cù Lao Chàm cũng được biết đến với cái tên là “lá mồng năm”.

Đi dọc con đường dẫn vào Bãi Làng, ngang qua chợ Tân Hiệp, đến với giếng cổ Chăm Pa, bạn sẽ thấy những cô, bà xếp hàng dài bán rất nhiều loại nước lá rừng này. Bên cạnh đó là những túi đựng lá rừng khô, để bán cho khách, giá chỉ 10-20k/ 1 túi. Khi uống vào, ban đầu bạn sẽ thấy vị đắng khá khó uống, nhưng khi cảm nhận mới thấy vị của nó thơm mát, đậm đà. Quan trọng là những loại nước lá này nhìn vậy nhưng khi uống vào có rất nhiều công dụng như giải nhiệt, giải độc, giúp ngủ ngon hơn. Nhờ được phơi khô sẵn và đóng gói vào túi nên khách du lịch dễ dàng chọn và mua về làm quà, sử dụng như một loại trà thảo dược vô cùng bổ dưỡng, có lợi cho sức khỏe.

Hầu hết nhà nào tại đảo cũng đều tiếp đãi khách bằng một ly nước chè lá rừng như một sự trân trọng, nâng niu, thể hiện sự mến khách. Các nhà hàng tại đảo cũng sử dụng nước của loại lá này để đãi khách thay vì trà đá hay nước lọc như trên đất liền.

• Xem thêm: Yến Sào Cù Lao Chàm có chất lượng không, có nên mua không?

– Bạn đã biết đến công dụng chính của nước lá rừng trên Cù Lao Chàm là gì chưa?

Nhiều vị khách khi du lịch đảo Cù Lao Chàm thấy bán rất nhiều lá rừng khô, nhưng lại thắc mắc không biết chúng có lợi ích gì. Theo dân gian, các bài thuốc từ lá rừng trên hòn đảo này sở hữu rất nhiều công dụng tốt cho sức khỏe, chủ yếu là giúp giải độc, thanh nhiệt cho cơ thể.

Một trong số đó còn giúp chữa một số căn bệnh như bệnh mất ngủ, bệnh khớp, ăn không ngon, các bệnh về da. Cụ thể, trong rau me có tính thanh nhiệt, đọt choại có chứa vitamin E, rau chân vịt ngăn ngừa, rau mặt trời giúp tăng lực,vv… Và người dân trong làng cũng đồn rằng, lá rừng phải nấu cùng với nước giếng cổ thì sẽ đạt hiệu quả tốt nhất. Nhiều người cũng truyền miệng rằng, nếu đi cano ra đảo bị say sóng, uống một ngụm nước giếng nấu với lá rừng thì sẽ hết say sóng ngay.

Hơn nữa, một số bác sĩ cũng cho rằng, nhờ uống nước lá rừng thường xuyên mà người dân trên đảo ít ai bị bị cảm sốt, ít phụ nữ bị sinh khó. Người dân trong làng cũng uống nước lá rừng như một cách bảo vệ sức khỏe, bởi mùa hè giúp giải nhiệt, còn mùa đông thì giúp chống cảm gió.

– Cách nấu nước lá rừng Cù Lao Chàm đúng chuẩn

Vì những chiếc túi lá khô được bán ở Cù Lao Chàm đã được sơ chế, phơi khô nên khi mua về chỉ cần rửa sạch lại, ủ trà theo cách bình thường là bạn đã có một ấm trà để thưởng thức. Nếu chưa rõ cách nấu sao cho ngon, khi đem về từ Cù Lao Chàm, bạn có thể hỏi người bán cách nấu ra sao. Trà phải nấu vừa tới, nếu lửa già quá sẽ đắng chát, mất đi vị ngọt, còn nếu lửa nhỏ quá trà sẽ nhạt, không đậm đà.

Du lịch Cù Lao Chàm có nên mua lá rừng về làm quà?

Món nước lá rừng Cù Lao Chàm giờ đây đã trở thành đặc sản ngang hàng với cua đá, ốc vú nàng, mực một nắng,vv… Khi đã thưởng thức được món rau rừng chấm mắm nêm, bạn cũng nhớ mua thêm một vài túi lá rừng khô để dành pha trà uống mỗi ngày, rất tốt cho sức khỏe.

Nếu đi dọc con đường ở Bãi Làng, bạn sẽ bắt gặp rất nhiều người dân bán loại lá này, giá chỉ tầm 10-20k/ 1 bịch lớn nên đừng quên mua ủng hộ cho người dân ở đây nhé. Với những bạn trẻ thì nên chọn lá dứa rừng, có vị ngọt rất dễ uống, còn với những người cao tuổi lại yêu thích những loại lá trà có vị chát và đắng.

• Thông tin hữu ích: Kinh nghiệm du lịch Cù Lao Chàm tự túc 2022 lặn ngắm san hô

Chính sự thông dụng của lá rừng Cù Lao Chàm mà nó dần ăn sâu vào nếp sống của người dân nơi đây, tạo nên một loại đặc sản độc đáo, khác biệt mà không một nơi nào có được như trên hòn đảo xinh đẹp này.

Dương Diệp Linh