Nam Định là vùng đất nổi tiếng với những danh lam thắng cảnh và những địa điểm du lịch tâm linh lâu đời. Khu di tích Phủ Dầy là trung tâm thờ Mẫu lớn nhất cả nước. Hãy cùng Dulichkhampha24.com tham khảo kinh nghiệm phượt Phủ Dầy Nam Định đầy đủ dưới đây. Để giúp bạn có một chuyến khám phá khu di tích lịch sử nổi tiếng và linh thiêng bậc nhất Thành Nam.
MỤC LỤC
- 1 Giới thiệu đôi nét về khu di tích Phủ Dầy
- 2 Kinh nghiệm nên khám phá khu di tích Phủ Dầy thời điểm nào?
- 3 Hướng dẫn di chuyển đến khu di tích Phủ Dầy
- 4 Kiến trúc và giá trị của quần thể khu di tích Phủ Dầy Nam Định
- 5 Các công trình kiến trúc đặc sắc của khu di tích Phủ Dầy
- 6 Đến khu di tích Phủ Dầy tham gia lễ hội Phủ Dầy hấp dẫn
- 7 Kinh nghiệm đi lễ hội ở khu di tích Phủ Dầy Nam Định
- 8 Khám phá khu di tích Phủ Dầy cần lưu ý những gì?
Giới thiệu đôi nét về khu di tích Phủ Dầy
Phủ Dầy rất nổi tiếng với nhiều du khách theo tín ngưỡng thờ Mẫu vào dịp đầu xuân. Vậy bạn có biết Phủ ở đâu? Phủ Dầy thờ ai?
Phủ Dầy ở đâu?
Khu di tích Phủ Dầy nằm tại xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, Nam Định. Đây là một quần thể kiến trúc tín ngưỡng bao gồm 20 điểm di tích gắn liền với cuộc đời của Bà Chúa Liễu Hạnh. Địa điểm du lịch tâm linh này nằm trên núi, có cảnh quan thiên nhiên rộng lớn.
Di tích Phủ Giầy Nam Định gắn liền nhiều giai thoại khác nhau. Có lịch sử lâu đời và mang những giá trị văn hóa đặc sắc.
Phủ Giầy thờ ai?
Khu di tích Phủ Dầy là một quần thể các đền thờ bao gồm nhiều ngôi đền nhỏ ghép lại với nhau. Trong đó Thánh Mẫu Liễu Hạnh được người dân suy tôn, thờ phụng là nhân vật trung tâm trong các di tích.
Các ngôi đền ở Phủ Dầy như Phủ Tiên Hương, Vân Các, Công Đồng Tử, Lăng bà chúa Liễu Hạnh, Phủ Tổ. Ngoài ra, ở đây còn thờ Mẫu bên chồng, Mẫu bên ngoại và thờ Lý Nam Đế.
Theo sử sách, Thánh Mẫu Liễu Hạnh vốn là con gái của vua Ngọc Hoàng.Con gái có tên là Đệ Nhị Quỳnh Hoa công chúa với ba lần sinh xuống trần gian – quá trình tam sinh hóa vào thế kỷ XV, XVI, XVII. Thánh Mẫu Liễu Hạnh là biểu tượng của đức Trung – Trinh – Hiếu – Từ cùng công, dung, ngôn, hạnh.
Ý nghĩa tên gọi Phủ Dầy
Khu di tích Phủ Dầy còn được gọi là Phủ Giầy hay Phủ Giày. Mỗi cái tên gắn liền với những truyền thuyết khác nhau về vùng đất. Có truyền thuyết nói rằng Bà Chúa Liễu Hạnh vì quá nhớ thương gia đình mình nên để lại một chiếc giày dưới trần gian trước khi về trời.
Hay có truyền thuyết: Vua đi qua vùng này và nghỉ đêm ở nhà hàng của bà chúa Liễu Hạnh. Sau đó được ban cho một đôi giày nên lập nơi thờ tự gọi là Phủ Dầy.
Khi gọi Phủ Dầy, cũng vì nơi đây có món bánh dày – bánh dày nổi tiếng, nên có người cho rằng: Phủ Dầy phát xuất từ nơi có gò bánh dày trước cửa phủ.
Theo sử sách, khu di tích Phủ Dầy xuất phát từ một làng cổ tên là “Kẻ Giầy”. Đến đời vua Tự Đức (1860) chia làm 2 thôn Vân Cát và Tiên Hương.
Như vậy, Vân Cát là nơi Mẫu sinh ra, Tiên Hương là quê chồng và là nơi an táng Thánh Mẫu Liễu Hạnh. Vì vậy, khu di tích lịch sử Phủ Dầy chính là “cái nôi” sinh thành lần thứ hai của Thánh Mẫu Liễu Hạnh.
Kinh nghiệm nên khám phá khu di tích Phủ Dầy thời điểm nào?
Theo kinh nghiệm du lịch Nam Định, cũng như nhiều tỉnh phía Bắc khác, khí hậu ở Nam Định gồm có bốn mùa xuân, hạ, thu, đông. Mỗi mùa, cảnh sắc nơi đây lại khoác lên mình một màu áo mới. Bất cứ thời điểm nào trong năm cũng thích hợp để bạn đến thăm Thành Nam.
Với những bạn yêu thích không khí lễ hội, kinh nghiệm du lịch Phủ Dầy hãy “canh me” đúng thời điểm các lễ hội quan trọng diễn ra.
Lễ hội Phủ Dầy (tổ chức từ ngày 3/3 đến 8/3 âm lịch). Lễ hội gắn liền với sự tích Thánh Mẫu Liễu Hạnh với nghi lễ hát chầu văn.
Hướng dẫn di chuyển đến khu di tích Phủ Dầy
Phủ Dầy nằm cách trung tâm thành phố Nam Định khoảng 15 km về hướng Tây Nam, cách Hà Nội khoảng 90km. Để đường đi Phủ Dầy khá dễ đi các bạn tham khảo một số cách di chuyển như sau:
Hướng đi từ Hải Phòng, Thái Bình và Nam Định
Bạn di chuyển theo quốc lộ 10, đi qua khu công nghiệp Hòa Xá, Nam Định. Đến đây có 2 lựa chọn cho bạn, một là đi thêm 10km nữa là đến TT.Gôi, rẻ phải đi thêm 4km nữa là đến khu di tích Phủ Dầy.
Cách thứ hai là đi từ thành phố Nam Định. Bạn đi theo quốc lộ 38B (đường 12 cũ) → qua cầu An Duyên → qua cầu Thật khoảng 2km. Đến ngã ba Đán – chợ Viềng Phủ thì rẽ trái thêm một đoạn khoảng 1km là đến khu di tích Phủ Dầy.
Hướng đi từ trung tâm Hà Nội
Bạn đi theo đường cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ – Ninh Bình hướng về Nam Định, đến nút giao Hà Nam – Phủ Lý, tiếp tục đi theo đường 21A cũ và đi tiếp theo đường gom Nam Định khoảng 12km.
Bạn qua cầu Hồ, đi qua công viên nghĩa trang Thanh Bình rồi rẽ phải vào tỉnh lộ 56. Tiếp tục đi khoảng 10km, qua ngã tư Đống Đa bạn sẽ đến khu Phủ Giầy.
Từ Hà Nội để di chuyển đến đền Phủ Dầy Nam Định bạn có thể đi bằng xe khách hay các phương tiện cá nhân.
>> Xem thêm: Khám phá vườn Quốc gia Xuân Thủy – Trải nghiệm ngồi ghe ngắm cảnh
Kiến trúc và giá trị của quần thể khu di tích Phủ Dầy Nam Định
Kiến trúc Phủ Dầy bao gồm: Phủ Vân Cát, phủ Tiên Hương và lăng Chùa Liễu. Trong đó, điện Tiên Hương gồm ba tòa nhà ngang: nhà trống, nhà bia và nhà chiêng.
Kiến trúc khu di tích lịch sử Phủ Dầy có mấy công trình
Nổi bật trong quần thể hơn 20 di tích troong khu di tích Phủ Dầy là 3 công trình kiến trúc có niên đại cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20. Phủ Tiên Hương (phủ chính) là một công trình kiến trúc khá đẹp. Được xây dựng vào thời Lê Cảnh Trị vào năm 1663 đến 1671 và trải qua nhiều lần trùng tu.
Phía trước có 1 cái sân rộng, gồm có các công trình: hồ bán nguyệt, bình phong và hai cầu vượt, được chạm trổ hình rồng rất tinh xảo; cùng với 3 tòa nhà 2 tầng có mái riêng biệt, xếp thành hàng ngang gọi là Phương Duệ – nơi đón khách hành hương.
Quần thể khu di tích Phủ Dầy tâm linh này với các điểm di tích tiêu biểu như:
- Cung Tiên Hương (phủ chính)
- Đền thờ Mẹ Đông Cuông (Mẹ Chúa Thượng Ngàn)
- Chùa Quán Lớn
- Miếu Đệ Tam Quan Lớn
- Đền Vua Cha
- Chùa Chầu Đệ Tứ
- Đền Mẹ Lôi, Cô Chín
- Đền Mẫu Thượng:
- Đền Trình Phủ Dầy
- Đền Trình Phủ Tiên Hương
- Che Bóng Trăng Dụ Phủ Vân Cát
- Lăng Chúa Liễu.
- Chùa Linh Sơn…
Giá trị văn hóa của quần thể khu di tích Phủ Dầy
Phủ Dầy hội tụ những giá trị văn hóa đặc sắc, trong đó “Lễ hội Phủ Dầy” và “Nghi lễ Chầu Văn của người Việt” đã được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch ghi nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Đặc biệt, “Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” đã được UNESCO ghi vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Trong số nhiều ngày lễ tết diễn ra trong năm, Lễ hội Phủ Dầy ở khu di tích Phủ Dầy được coi là ngày lễ quan trọng nhất. Đây là lễ hội tổng hợp nhiều giá trị lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng thờ Mẫu. Và văn hóa dân gian của cư dân trồng lúa nước ở đồng bằng Bắc Bộ.
Trong thời gian diễn ra lễ hội, nhiều nghi lễ và hoạt động văn hóa đặc sắc được tổ chức. Điều đó thể hiện sự hài hòa giữa tín ngưỡng và tôn giáo. Đây là “sợi dây” liên kết cộng đồng, hướng con người đến các giá trị: Chân – Thiện – Mỹ.
Trải qua biết bao thế hệ, những giá trị truyền thống được bồi đắp, kết tinh, hội tụ và lan tỏa khắp các vùng miền trên cả nước. Và đã trở thành điểm đến du lịch tâm linh hấp dẫn đối với cả du khách thập phương trong nước và cả quốc tế.
Các công trình kiến trúc đặc sắc của khu di tích Phủ Dầy
Quần thể di tích tâm linh Phủ Dầy có hơn 20 di tích tâm linh, chủ yếu liên quan đến Mẫu Liễu Hạnh.
+ Phủ Tiên Hương
Phủ Tiên Hương (phủ chính) được xây dựng vào thời Cảnh Trị nhà Lê. Công trình này có 19 tòa với 81 gian lớn nhỏ, mặt trước quay về hướng Tây Nam nhìn ra dãy núi Tiên Hương.
Trước dinh là hồ tròn, sau là sân rộng, sau là 3 tòa nhà xếp chồng lên nhau hai tầng cách mái: nhà bia, nhà trống, nhà chiêng là nơi đón tiếp khách đến cuộc hành hương.
Một hồ nước hình bán nguyệt được bao quanh bởi lan can thấp, bình phong và hai cây cầu vượt bằng đá được chạm trổ hình rồng tinh xảo.
Chính điện có 4 cung: đệ nhất, đệ nhị, đệ tam và đệ tứ. Các cung được chạm khắc tỉ mỉ, tinh xảo hình rồng, hổ phù, phượng,… Chính điện có một khám thờ khảm trai, bề thế và tinh xảo.
Hiện nay phủ Tiên Hương còn lưu giữ được 15 sắc phong cho Thánh Mẫu Liễu Hạnh. Lần sắc phong sớm nhất vào ngày 10 tháng Chạp năm 1730. Được phong là Ma Vang công chúa tối cao.
+ Phủ Vân Cát
Phủ Vân Cát cách phủ Tiên Hương không xa cũng có miếu thờ Thánh Mẫu. Nằm trong khu di tích Phủ Dầy, Phủ Vân Cát được xây dựng vào thời vua Lê Cảnh Thịnh (1663 – 1671).
Khoảng thời Cảnh Thịnh (1794 – 1800) hội Trần Gia Dụ, đốc học Trần Công Bân mở mang. Năm Kỷ Mão (1879) đời Tự Đức, quan huyện Lễ Kỳ tu sửa mái đình.
Năm Thành Thái thứ 10 (1898), chùa bị mưa gió làm hư hại nhiều nên các quan huyện và các quý tộc đã đứng ra tu sửa. Đến năm Thành Thái thứ 12 (năm 1900) thì phủ hoàn thành.
Phủ được xây dựng trên diện tích gần 1ha, hướng Tây Bắc. Phủ Vân Cát hiện có 7 tòa với 30 gian lớn nhỏ. Phía trước phủ là hồ bán nguyệt, giữa hồ là thủy đình, có 3 gian, mái cong. Phía sau hồ là hệ thống Ngọ Môn cao 5 tầng.
Phủ Vân Cát cũng có 4 phủ như ở phủ Tiên Hương. Chính giữa là nơi thờ chúa Liễu, bên trái là điện thờ Phật, bên phải là đền thờ Lý Nam Đế.
+ Lăng Bà Chúa Liễu
Lăng Bà Chúa Liễu nằm cạnh Phủ Vân Cát nằm trong khu di tích Phủ Dầy được xây dựng năm 1938. Lăng được xây dựng với chất liệu hoàn toàn bằng đá xanh. Chạm khắc hoa văn đẹp, tinh xảo, là khu đất hình chữ nhật với tổng diện tích 625m2, kể cả cửa.
Vào lăng theo hướng đông tây nam bắc. Các cửa đều có trụ cổng hình búp sen. Chính giữa lăng là lăng mộ có hình bát giác, mỗi cạnh dài khoảng 1m. Toàn bộ lăng có 60 búp sen, là điểm ấn tượng riêng cho lăng chủ công trong tín ngưỡng thờ Mẫu.
+ Phủ Bóng (Nguyệt Du Cung)
Phủ Bóng hay còn gọi là cung Nguyệt Du nằm trong khu di tích Phủ Dầy. Tương truyền, sau khi về trời, vào những đêm trăng sáng, Liễu Hạnh công chúa dẫn đầu một bầy tiên nữ xuống tụ tập múa hát bên gốc cây đa.
Dân làng lặng lẽ theo dõi, dần dà hiểu ra đây là điềm thiêng, linh ứng bèn lập miếu dưới gốc cây đa. Nên thường gọi là chùa Cây đa hay Phủ Bóng.
>> Khám phá nhà thờ đổ Hải Lý – Chứng tích bị bào mòn qua năm tháng
Đến khu di tích Phủ Dầy tham gia lễ hội Phủ Dầy hấp dẫn
Khi đến thăm khu di tích Phủ Giầy, bạn sẽ được nghe kể về truyền thuyết và các nghi lễ của lễ hội nơi đây. Nơi hành hương tâm linh tìm về nơi thanh tịnh.
Lễ hội diễn ra vào thời gian nào
Phủ Dầy đã được xếp hạng, công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. “Lễ hội Phủ Dầy”; “Nghi lễ Cầu Vân của người Việt” được ghi nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. UNESCO đã công nhận “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt” là Di sản thế giới.
Hàng năm vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch, lễ hội Phủ Dầy diễn ra long trọng, thu hút đông đảo du khách.
Lễ hội Phủ Dầy ở Nam Định là sự đan xen giữa các nghi lễ trang trọng. Cùng nhiều hoạt động văn hóa, trò chơi dân gian đặc sắc như thi văn, hát chèo, múa rối nước, đấu cờ người, đấu vật, thi thổi cơm thi…
Ý nghĩa của lễ hội
Lễ Mẫu Phủ Dầy ở khu di tích Phủ Dầy thường được tổ chức vào tháng 3 âm lịch hàng năm nhằm tỏ lòng thành kính với Mẫu Thượng Thiên cũng như cầu cho quốc thái dân an, mùa màng tươi tốt, hoa trái tốt tươi, mọi người đều hạnh phúc. hoà bình,
Lễ hội là sự tích hợp từ nhiều giá trị lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng thờ Mẫu cũng như văn hóa dân gian của người nông dân đồng bằng Bắc Bộ.
Lễ hội là di sản văn hóa phản ánh lên phong tục, tập quán, tín ngưỡng, nghệ thuật … Từ đó góp phần xây dựng đời sống văn hóa – xã hội, gìn giữ truyền thống làng quê Việt Nam.
Các nghi lễ và hoạt động trong lễ hội Phủ Dầy
3 nghi lễ chính của lễ hội tại khu di tích Phủ Dầy:
– Rước Mẫu Thỉnh Kinh: Rước từ Phủ Tiên Hương đến chùa Gòi. Đoàn rước dài rồng rắn, phường bát âm, đội nhạc.
– Rước Đuốc: xung quanh đền,, lăng, phủ trong quần thể di tích lịch sử.
– Lễ rút cờ chữ Hán ở Trường Hội: Mỗi người cầm một cây gậy dài 2 mét, mặc lễ phục. Mỗi lần lấy khoảng 100 lá cờ. Người điều khiển được gọi là thầy cờ vua. Khi vào lễ, xin Mẫu “viết ra chữ”, rồi theo nhịp trống chiêng mà xếp thành những dòng có nghĩa.
Và nghi lễ Hầu đồng diễn ra trong lễ hội là một phần không thể thiếu trong tín ngưỡng dân gian và đặc biệt là tín ngưỡng thờ Mẫu.
Ngoài ra còn có các nghi lễ xin kinh, hội múa rồng trên núi Tiên Hương, rước bát cống về đình, xem thả đèn trời lung linh, múa Chầu Văn gửi gắm ước nguyện đầu năm.
Kinh nghiệm đi lễ hội ở khu di tích Phủ Dầy Nam Định
Một vài kinh nghiệm đi Phủ Dầy Dulichkhampha24.com chia sẻ dưới đây bạn nên nắm rõ để có chuyến đi tham quan trọn vẹn nhé!
Nên dành thời gian trong 2 ngày
Vì di tích Phủ Dầy rất rộng và trải dài khắp xã Kim Thái với hơn 20 đền, lăng, phủ, chùa nên để đi hết các điểm bạn nên đi trong 2 ngày. Tuy nhiên, nếu thời gian có hạn, bạn có thể đến các điểm chính gắn với nhiều truyền thuyết về Thánh Mẫu Liễu Hạnh.
Các điểm đi trong ngày gồm Phủ Tiên Hương, Phủ Vân Cát, Lăng Bác và chùa Tiên Hương.
Sắm lễ Phủ Dầy cần gì?
Chuẩn bị mâm lễ đi khi đi khu di tích Phủ Dầy bạn có thể tùy tâm làm. Nhưng về cơ bản mâm lễ bao gồm hoa quả, hoa tươi, bánh, văn khấn. Bạn có thể chuẩn bị thêm chè, xôi, thịt luộc, giò, chả giò, bánh cuốn, …
Chuẩn bị đồ sống như gạo, muối, trứng, thịt sống để cúng Thánh, Ngũ Hổ, Bạch Xà đặt tại Tứ phủ.
Lễ chay để cúng Thánh Mẫu còn lễ mặn để đặt bàn thờ Ngũ vị. Bạn có thể chuẩn bị thêm tiền lẻ và tiền dầu hương… để mâm lễ thêm đầy đủ hơn.
Về giấy tờ, bạn hãy chuẩn bị đủ 3 tấm thẻ. Thẻ này biểu trưng cho Tam phủ trong tín ngưỡng thờ Mẫu.
Khám phá khu di tích Phủ Dầy cần lưu ý những gì?
Kinh nghiệm đi Phủ Giày Nam Định bạn cũng nên biết những lưu ý sau:
- Nên đặt vé tàu sớm, nhất là trong dịp Tết để tránh tình trạng hết xe.
- Mang theo hành lý gồm nón, ô để tránh mưa nắng.
- Khi đến lễ hội Phủ Giầy, bạn nên chuẩn bị đầy đủ đồ lễ và ăn mặc trang trọng.
- Bảo vệ tư trang cẩn thận tránh mất cắp vì lễ hội rất đông. Tránh chạm tay vào hiện vật trong chùa và không nên chụp ảnh.
- Bạn có thể mua kẹo Sìu Châu hoặc bánh nhãn về làm quà cho chuyến đi.
Với những thông tin về khu di tích Phủ Dầy mà Dulichkhampha24.com chia sẻ trên đây hy vọng sẽ giúp bạn có một chuyến khám phá trọn vẹn. Nếu bạn thích sự nhộn có thể đến thăm vào tháng 3 âm lịch để tham gia lễ hội Phủ Dầy. Cơ hội thưởng ngoạn phong cảnh tuyệt vời và viếng Thánh Mẫu để cầu may mắn trong năm.
Hoàng Lan – Dulichkhampha24.com
